Eindelijk een Social Media-protocol voor het onderwijs!?

Het onderwerp vandaag op Discussie Dinsdag was “Eindelijk een Social Media-protocol voor het #onderwijs!” In dit artikel een uitgewerkte samenvatting.

Vorige week publiceerde CNV Onderwijs een Social Media Protocol voor het Onderwijs. “Dit protocol heeft als doel de dialoog over het gebruik ervan op gang te brengen en een handreiking te bieden voor meer duidelijkheid in het grijze gebied tussen binnen- en buitenschools mediagebruik.” zo meldt de toelichting. Die handschoen pakken we graag op met #netwijs Discussie Dinsdag!

In kranten, op TV en radio werd er aandacht besteed aan het protocol. Veelal waren de reacties heel positief. Scholen zouden zeer geholpen zijn met dit protocol en in een behoefte voorzien. Opvallend daarbij is, dat de reacties met name afkomstig waren van leidinggevenden binnen het onderwijs en niet zozeer van leerkrachten en docenten. Hierdoor lijkt er een beeld te ontstaan, dat schooldirecteuren meer zoekende zijn met betrekking tot het gebruik van Social Media, dan de leerkrachten en docenten zelf. Of is het zoals een discussiedeelnemer aangaf: “Mensen die hun verantwoordelijkheid nemen hebben geen regels nodig.”?
Tijdens onze discussie kwamen verschillende aspecten naar voren. Verschillende mensen gaven aan, dat een protocol uit gaat van het negatieve, van de gevaren en niet van de kansen en mogelijkheden die het gebruik van Social Media biedt. Elders op dit blog hebben we daar ook al aandacht aan besteed. Laten we niet direct met het vingertje omhoog gaan waarschuwen, maar met een open blik op ontdekking gaan en experimenteren met de steeds weer nieuwe mogelijkheden en ervaringen daarmee met elkaar delen! Leerkrachten en docenten zijn voldoende professional en zijn zonder protocol, maar met een gezond verstand echt wel in staat om op een verantwoorde manier gebruik te maken van Social Media.

Aan de andere kant blijkt ook in de praktijk, dat leerkrachten en docenten het onderling niet altijd eens zijn over waar grenzen liggen, over wat wel en niet kan. Accepteer je een uitnodiging van een leerling op Facebook of Hyves wel of niet? Ja zegt de één, want wat ik op mijn profielpagina zet, zijn geen geheimen; ook niet voor leerlingen of ouders. Nee, zegt de ander. Als leerlingen met mij willen communiceren, dan kan dat op school, via de mail of via de leeromgeving. Weer een ander zit er ergens tussenin of heeft een privé-account én een ‘zakelijke’ account.
De één kent voorbeelden waarin Social Media zeer succesvol wordt ingezet door een docent of school, de ander komt met voorbeelden waarin een leerkracht over de schreef is gegaan door het plaatsen van een foto van zichzelf met een slokje teveel op, een tweet waarin frustraties worden geuit over een paar ouders of een bericht waarin bepaalde meningen worden geuit over het beleid van de school. Welk standpunt je ook inneemt, er zijn altijd wel voorbeelden bij te vinden om je gelijk te bewijzen.

Deze verschillen zijn er tussen leerkrachten en docenten in het algemeen, maar ook binnen één schoolteam. Wanneer dat naar buiten toe leidt tot een diffuus beeld is het begrijpelijk en wellicht zelfs wenselijk, dat je als directie dit aan de orde stelt. Als directie ben je immers eindverantwoordelijk voor het beeld dat men heeft van de school, zeker ouders en leerlingen. Als het gedrag van het personeel aanleiding is voor onvrede, onrust of een onduidelijkheid, dan moet je daar iets mee. “Uit het feit, dat scholen niet zelf op het idee komen een protocol en beleid op te stellen, blijkt dat ze niet Mediawijs zijn” zo merkte iemand op. “Leerkrachten hebben vooral kennis en eigen ervaring met Social Media nodig. Zodat ze weten waar ze het over hebben. Dan zijn de meesten prima in staat om zelf eigen richtlijnen te handhaven of op te stellen.” aldus een ander.

Tijdens de discussie terecht werd opgemerkt, dat dat echter niet alleen met Social Media te maken heeft, maar ook met communicatie in het algemeen. Van je personeel mag je een bepaalde basishouding verwachten als het gaat om communicatie met leerlingen, ouders en externen. Echter, elk middel heeft zo zijn specifieke aandachtspunten. Ongenuanceerde opmerkingen in een telefoongesprek hebben een andere impact dan het openbaar plaatsen van deze opmerkingen op het internet. Ook het face-to-face ontmoeten van iemand geeft een andere indruk, dan de profielpagina’s van iemand op het internet. En bovendien: geschreven communicatie is iets heel anders dan mondelinge communicatie.
Het risico van een discussie als deze is, dat verschillende zaken als snel door elkaar gaan lopen. Voor de helderheid proberen we e.e.a. van elkaar te onderscheiden. Dat leidt tot enkele vragen, die binnen een school zouden moeten worden besproken, bijvoorbeeld:

• Met welke houding communiceren we met ouders, leerlingen en externen?
• Waar ligt de grens tussen werk en privé? Wanneer en in hoeverre mag je je personeel of je collega’s aanspreken op hun gedrag?
• Welke communicatiekanalen zijn er? En welke willen we als school gebruiken?
• Welke beeld hebben ouders, leerlingen en externen van onze school? Hoe komen zij aan dit beeld?

Dit zijn min of meer ook de vragen, die in het Social Media Protocol aan bod komen, hoewel wellicht iets eenzijdiger. De vraag die echter ontbreekt in het protocol is:

• Willen we, los van de communicatie als school, Sociale Media gebruiken als middel in onze lessen? Zo ja, is het nodig om daar gezamenlijke afspraken over te maken en welke dan?

Immers, Social Media vormen niet alleen een bedreiging, maar bieden ook kansen en mogelijkheden. Juist door ze in te zetten als middel tijdens je lessen heb je de mogelijkheid ook inhoudelijk met leerlingen in gesprek te gaan over een stukje mediawijsheid. Wat zeg je wel en niet en hoe zeg je het? Met wie deel je informatie en met wie niet? Hoe beoordeel je informatie op waarheid?

Om dat gesprek aan te gaan met je leerlingen zul je echter zelf wel over de nodige kennis en vaardigheden moeten beschikken als leerkracht of docent. Wanneer dat ontbreekt, is de kans groot, dat er een zekere angst voor het middel ontstaat of onwil om het te gebruiken. Angst uit onwetendheid. Dan is een protocol een mooie stok om de hond mee te slaan. Laten we het maar niet gebruiken, want al die gevaren, dat moeten we niet willen!

Aan de directeuren de uitdaging om dit onderwerp binnen hun team bespreekbaar te maken. Het aangereikte protocol kan daar een prima middel voor zijn. Daarbij zal de school alleen verder komen, wanneer er breder wordt gekeken naar de communicatie in het algemeen en ook naar de kennis en de vaardigheden van het personeel. Of en hoe e.e.a. vervolgens in een school-protocol wordt vastgelegd kan onderling worden afgestemd. Iets vastleggen zonder dat het bij iedereen tussen de oren zit, zal de school echter niets opleveren. Zonder achterliggend plan wordt het een papieren tijger!

Was je niet in de gelegenheid om mee te doen met de discussie, maar heb je wel een standpunt hier over? Reageer dan op dit blog of via de LinkedIn-groep De toekomst voor onderwijs en ICT.

Heb je zelf een suggestie voor een interessant discussie-onderwerp? Mail naar discussiedinsdag@gmail.com om het door te geven. Op discussiedinsdag.yurls.net vind je alle tijdens de discussie genoemde linkjes en ook die van alle voorgaande discussies.

Aan deze discussie deden de volgende Tweeps mee:
@rinusd, @Netwijs , @fanmeel , @Sjaboepaan , @Marathonkeje , @Tonmeijer1 , @GUPAGEBO , @compie67 , @Timgearz , @MariekeSimonis , @henkheurter , @pietvsz , @jvennink , @EllePeters , @JeroenGerth , @lighans , @florinablokland , @BaukevdL , @Lespakket , @FranciscaF

Volgende week weer een nieuwe discussie over een nieuw onderwerp!
#netwijs Discussie Dinsdag: elke dinsdag tussen 12.00 uur en 13.00 uur op Twitter. Discussieer mee over Onderwijs en ICT!