Cumulus-congres (vervolg)

In mijn bijdrage van donderdag 17 september berichtte ik uitvoerig over het Cumulus-congres in Putten.
En wat is nu de betekenis van de uitkomst van het project?
Binnen het project zijn een aantal voorwaarden gecreëerd om het project tot een succes te maken.
1) De vragen zijn vanuit een initiatief door het BIC-netwerk opgekomen uit de scholen zelf
2) APS-ITdiensten heeft groot ingezet op de begeleiding van het project; elke school werd zowel procesmatig als inhoudelijk intensief begeleid
3) De scholen werden voorzien van de ict-middelen waar ze om vroegen
4) Kennisnet heeft een grote financiële bijdrage geleverd
5) Ook vanuit Promethean werd het project financieel ondersteund (nu weten we ook waarom het Activboard in de film die we na afloop van het congres kregen, prominent in beeld komt en ook regelmatig met name genoemd werd)
Bovengenoemde voorwaarden hebben een grote rol gespeeld om het Cumulus-project tot een succes te maken. Uit de film blijkt dat de geïnterviewde leerkrachten zich het didactisch gebruik van ict –aansluitend bij hun visie op onderwijs– eigen gemaakt hebben. Eén van de geïnterviewde leerkrachten verwoordt het zo: “Toen ik aan dit project begon had ik echt zoiets van: ‘AIs jullie zo graag willen doe ik wel mee’ maar het is toch wel in me gaan zitten; ’t is nu wel mijn ding. Dat had ik niet gedacht drie jaar geleden. Ik heb er lol in, de kinderen hebben er lol in; ik zou het nu echt heel jammer vinden als de laptops en het digitale bord weg zouden vallen.”
Het uitgangspunt van het project: “Maak leerkrachten eigenaar van het ict-proces in hun onderwijs” is dus effectief gebleken.

Maar kan het ook zonder de uitgebreide begeleiding vanuit het project? Zonder de geboden faciliteiten? Volgens mij kan die vraag overtuigend met “ja” beantwoord worden.

Daarvoor moeten wel een aantal voorwaarden aanwezig zijn.
Ik noem als eerste de rol van de directie. Zoals onder andere uit de laatste Vier in balansmonitor blijkt, is de rol van de directie essentieel. Staat ICT op de agenda tijdens het functioneringsgesprek? Oftewel: maakt de directie ICT tot een issue in de school? Zonder de bezielende leiding van de directie komt ICT niet van de grond. Natuurlijk: de leerkracht die vanuit zichzelf overtuigd is van nut en noodzaak van ICT, zal er in slagen het gebruik van de computer in haar onderwijs een integrale plek te geven. Maar bij het gros van de leerkrachten gaat het niet vanzelf.
De directie kan vanuit een visie ICT tot een succes maken. Ze hoeft daarvoor niet zelf enorm vaardig te zijn, maar moet wel overtuigd zijn van de meerwaarde en de inzetmogelijkheden.
De kracht van implementatie van ICT wordt gevormd door de zwakste schakel. En in het organisatieschema Bestuur – Bovenschoolse directie – Schooldirectie – ICT-coördinatoren – Leerkrachten vormen de schooldirecties vaak de zwakste schakel.

In de tweede plaats noem ik de ICT-coördinatoren. Hebben zij zicht op de meerwaarde van ICT? Hebben ze hun taak vanuit een innerlijke motivatie op zich genomen? Beschikken ze over voldoende faciliteiten om hun taak naar behoren uit te kunnen voeren? Beschikken ze over de competenties die nodig zijn voor de taak? Als aan deze voorwaarden wordt voldaan, zijn ze in staat met een goede ondersteuning vanuit de directie het ICT-proces optimaal te begeleiden.
Het is niet voor niets dat we aan deze voorwaarden zoveel aandacht besteden in onze Netwijs opleiding voor ict-coördinatoren.


Tenslotte moet de rol van de leerkrachten genoemd worden. Voor hen geldt: gewin, genot, gemak. Het heeft geen zin om hen te forceren tot het maken van keuzes. Heel belangrijk is dat ze zich eigenaar weten van hun eigen proces. Dat ze zelf actief betrokken zijn bij het onderwijsproces, dat ze invloed hebben op hun eigen ontwikkeling, dat ze niet geforceerd worden om dingen te doen waar ze niet aan toe zijn. De uitspraak “Je kunt een boom niet laten groeien door aan z’n takken te trekken” is ook op leerkrachten van toepassing. Dat hele proces heeft de leerkracht die eerder in dit artikel geciteerd werd, doorgemaakt. De ervaringen die ze tijdens het proces heeft meegemaakt, hebben haar van binnen uit overtuigd van de meerwaarde van ICT-toepassingen in haar onderwijs.

Als aan bovenstaande voorwaarden wordt voldaan, staat niets een succesvolle integratie van ICT in de weg.