Gebruik maken van sjablonen scheelt de leerkracht tijd en verhoogt de leskwaliteit

Het onderwerp vandaag op Discussie Dinsdag was “Gebruik maken van sjablonen scheelt de leerkracht tijd en verhoogt de leskwaliteit”.  In dit artikel een uitgewerkte samenvatting.

In de blogpost van gisteren pleit Johan Menzinga, onderwijsadviseur bij Station-to-Station, voor het gebruik van sjablonen voor het maken van lesmateriaal. Het zorgt voor éénduidigheid, structuur, duidelijke verwachtingen en criteria. Goed voor de kwaliteit dus! Bovendien scheelt het tijd: Met behulp van een goed sjabloon is met een beperkt aantal aanpassingen zo weer een nieuwe les of opdracht in elkaar te zetten. Toch wordt er in de praktijk nog weinig gebruik van gemaakt.

Velen zullen wellicht, net als één van de discussiedeelnemers, terugdenken aan hun opleiding waarvoor vele lesschetsen of lesvoorbereidingsformulieren ingevuld moesten worden. Sommigen vonden het prettig, bij anderen hing het al snel de keel uit! Het kostte aan de ene kant tijd, aan de andere kant zorgde het er wel voor, dat de les goed voorbereid was. De vraag is of je dat voor alle lessen moet blijven doen. Zeker wanneer lessen vanuit de methode worden gegeven, wordt de structuur, de inhoud en de vormgeving van de les je al aangereikt. Bij de meer vrije lessen is dat vaak niet het geval. Juist dan ontstaan de problemen. Het verschil tussen het meer geregisseerde aan de ene kant en het vrije aan de andere kant is te groot. Zowel voor de leerkracht als de leerling heeft dat consequenties.

Tijdens de discussie hierover waren we het snel eens over het feit, dat sjablonen inderdaad voordelen oplevert. We noemen allereerst enkele voorbeelden waarbij sjablonen ingezet kunnen worden:

• voor het voorbereiden van de les
• voor de instructie (bijvoorbeeld op het digibord)
• voor de verwerkingsopdracht
• voor de beoordeling van opdrachten
• voor handelings- en groepsplannen
• voor observaties
• voor notulen en gespreksverslagen

Het werken met sjablonen heeft meerdere voordelen:

• structuur voor zowel de leerkracht als de leerling – het geeft houvast, fungeert als leidraad of checklist
• eenduidigheid wat betreft opmaak, lay-out en inhoud en daarmee herkenbaarheid
• betere kwaliteit –alle belangrijke onderdelen komen aan de orde
• betere aansluiting op de onderwijsvisie – de sjabloon helpt om de les en het lesmateriaal zo te ontwerpen zoals past bij de visie op leren van de school
• tijdbesparing – sjablonen kunnen met beperkte aanpassingen geschikt gemaakt worden voor een andere les, een andere groep of een andere context
• ontworpen lessen en materialen zijn goed door andere collega’s te gebruiken met soms beperkte aanpassingen

Tegelijk zijn er ook aandachtspunten te noemen:

• Niet iedereen is in staat een goed sjabloon te maken, zeker als het digitaal moet. De IB-er en de ICT-er zullen dus een belangrijke ondersteunende rol moeten vervullen. Vanuit de directie zal gekeken moeten worden naar benodigde competenties.
• Er zullen duidelijke afspraken moeten zijn over de opmaak, de lay-out en het centraal opslaan van de sjablonen.
• Het daadwerkelijk gebruiken van de sjablonen en het delen van materialen zal gestimuleerd moeten worden vanuit de directie. Het vraagt om discipline en vaak om een gedragsverandering binnen de school.
• Zeker in de beginfase is een zekere tijdsinvestering nodig. In het taakbeleid zou dat een aandachtspunt moeten zijn.
• Het gevaar bestaat, dat er te star wordt omgegaan met sjablonen zodat het een keurslijf wordt. Zeker waar het de leerlingen betreft is het van belang ruimte te laten voor en rekening te houden met hun eigen inbreng en leerstijl. Ook zal het gebruikte sjabloon naarmate de leerling ouder wordt steeds minder sturend moeten zijn en minder aanreiken, waardoor er meer uit de leerling zelf moet komen.
• Om de kwaliteit te bewaken is het verstandig, dat iemand binnen de school redactioneel verantwoordelijk is: even controleren of het gedeelde materiaal voldoet aan de afgesproken eisen.

Opvallend overigens, dat veel leerkrachten zonder bezwaar de lesmethoden volgen, maar wel bezwaren hebben wanneer er binnen de school een sjabloon of format wordt aangereikt. Waar zou dat in zitten? Die vraag is in de discussie nog blijven liggen.

Tot zover het uitgewerkte verslag van de discussie. Op discussiedinsdag.yurls.net vind je nog enkele bijbehorende interessante aanvullende links, die genoemd werden tijdens de discussie. Heb je zelf nog aanvullende opmerkingen, ideeën of ervaringen? Reageer op dit blog!.

Heb je zelf een suggestie voor een interessant discussie-onderwerp? Mail naar discussiedinsdag@gmail.com om het door te geven.

Aan deze discussie deden de volgende Tweeps mee:
@rinusd, @Netwijs , @jvennink , @Gijs1982 , @moniquesparla , @GUPAGEBO , @Sjaboepaan , @michelboer, @jaap_w

Volgende week weer een nieuwe discussie over een nieuw onderwerp!
#netwijs Discussie Dinsdag: elke dinsdag tussen twaalf en twee op Twitter. Discussieer mee over Onderwijs en ICT!