Beter lesgeven deel 3

In deel drie van deze serie over het boek Teach like a champion van Doug Lemov neem ik het stokje over van Anthony van der Zande die deel 1 en deel 2 voor z'n rekening nam.

Techniek 11 – Draw the map (Maak de plattegrond)
In veel klaslokalen zitten de leerlingen het hele jaar door in hetzelfde groepje, terwijl het wenselijk is om verschillende groeperingsvormen te hanteren, en dan niet alleen omdat er soms toetsen gemaakt moeten worden waardoor de tafeltjes uit elkaar gezet worden.
Soms is het het beste als de tafels in groepjes van twee naar het bord gericht zijn, op andere momenten werken leerlingen samen en zitten ze bijvoorbeeld in groepjes van vier. Ook zijn er meerdere samenwerkingsvormen nodig, zodat leerlingen in verschillende groepjes kunnen zitten.
Het is dus belangrijk om goed na te denken over meerdere layouts van je lokaal.

Met behulp van je digibordsoftware kun je een standaardlayout van je lokaal maken, die je desgewenst kunt aanpassen door objecten te slepen. Je kunt er ook voor kiezen om enkele layouts te maken en die te laten zien, zodat de leerlingen precies weten op welke plaats in het lokaal ze de volgende les moeten zitten. Hier een voorbeeld van hoe je een klassenplattegrond kunt maken met Excel.

Techniek 12 – The hook (De trekker)
Je kunt als leerkracht de aandacht van de leerlingen trekken door de les te beginnen met een aandachttrekker, zodat de leerlingen meteen betrokken zijn bij het onderwerp dat je wilt behandelen. Altijd geslaagde trekkers zijn: Een verhaal, een vergelijking, een demo, beeldmateriaal (een foto, video, animatie, strip, …),  iets groots, een uitdaging. Een goede trekker is kort, sluit aan bij het lesdoel, is energiek en positief.
Tenslotte: Je hoeft niet elke keer een nieuwe trekker te bedenken.

Er zijn heel veel manieren om met behulp van digitale toepassingen aandachtstrekkers te bedenken: ik noem er een paar: bij een les over biologie kan prima gebruik gemaakt worden van een Beeldbankfilmpje dat een groeiproces laat zien, bij een les over het Romeinse Rijk an gebruik gemaakt worden van de layer Ancient Rome in Google Earth, bij een les over planeten kan het prachtige filmpje getoond worden van de landing van het Marsvoertuig Curiosity, bij een natuurkundeles kan een animatie getoond worden van magnetisme, je kunt bij een leesles een digitaal verhaal vertellen.

Techniek 13 – Name the steps (Verdeel in stapjes)Het is belangrijk de verschillende stappen waaruit een vaardigheid bestaat, te benoemen. Als de leerlingen de stappen beheersen, laten ze deze achter zich en kunnen ze zich richten op complexere onderwerpen. De leraar onderscheidt en benoemt de afzonderlijke stappen en zoekt naar manieren om deze stappen onvergetelijk te maken. Hij maakt ze ook betekenisvol. De eenvoudigste vorm van werken in stappen is het gebruik van ezelsbruggetjes: TVTAS, Meneer van Dalen…, ’t kofschip (en toen ik voor de klas stond: ’t fokschaap).

Een mooi voorbeeld van deze werkwijze is het begrip Flipping the classroom, waarbij met behulp van concrete oefeningen die worden ondersteund door instructie via videolessen, vaardigheden worden aangeboden. De leerlingen kunnen deze vaardigheden oefenen zodat directe hulp van de leerkracht, zodat tijdens contactmomenten en samenwerkend vanuit de vaardigheden die ze geleerd hebben, complexere problemen kunnen worden onderzocht. De website www.khanacademy.org is hiervan een sprekend voorbeeld.

Techniek 14 – Board is paper (bord is papier)
 Leerlingen moeten leren notities en samenvattingen te maken van aangereikte leerstof. Ze kunnen letterlijke aantekeningen maken, maar dat ook op een vrijere manier doen. Dat is meestal een geleidelijke ontwikkeling, waarbij ze nieuwe lesstof kunnen koppelen aan wat al beheerst wordt.

Mindmaps zijn uitstekende manieren om samenvattingen te maken. Hierbij is het van belang dat hen geleerd is hoe ze dat moeten doen, hoe ze tekst, kleuren en afbeeldingen moeten combineren om de samenvatting niet alleen te maken maar ook om de lesstof te onthouden.

Techniek 15 – Circulate (rondlopen)
De leerkracht moet het hele klaslokaal gebruiken als zijn werkterrein. De schrijver gebruikt hiervoor onder andere de term Break the plane. Een denkbeeldige lijn tussen het bord en de voorste rij die je moet doorbreken om contact te maken met de leerlingen. Een vorm van Managing by walking around, zou je kunnen zeggen. De leerlingen weten dat het hele lokaal tot je werkterrein hoort, dat je overal contact met hun kunt maken. En om er nog maar een Engelse term tegenaan te gooien:  Er is geen no-fly-zone. Geen deel van het lokaal waar de leerlingen de baas zijn. We hebben het hier dus over een pedagogisch element, dat je niet negatief maar positief moet gebruiken, vanuit de relatie tussen leraar en leerlingen.

Als je het bovenstaande gelezen hebt, zul je niet verbaasd zijn dat ik hierbij geen ict-component hebt bedacht, of het zouden surveillance-camera’s moeten zijn :-).


n.b. Er is ook een Nederlandse vertaling van Teach like a Champion, hierbij hoort een DVD met voorbeelden van de technieken. Meer informatie vindt u op: www.cedgroep.nl.