dinsdag 7 augustus 2012

Beter lesgeven deel 3

In deel drie van deze serie over het boek Teach like a champion van Doug Lemov neem ik het stokje over van Anthony van der Zande die deel 1 en deel 2 voor z'n rekening nam.

Techniek 11 – Draw the map (Maak de plattegrond)
In veel klaslokalen zitten de leerlingen het hele jaar door in hetzelfde groepje, terwijl het wenselijk is om verschillende groeperingsvormen te hanteren, en dan niet alleen omdat er soms toetsen gemaakt moeten worden waardoor de tafeltjes uit elkaar gezet worden.
Soms is het het beste als de tafels in groepjes van twee naar het bord gericht zijn, op andere momenten werken leerlingen samen en zitten ze bijvoorbeeld in groepjes van vier. Ook zijn er meerdere samenwerkingsvormen nodig, zodat leerlingen in verschillende groepjes kunnen zitten.
Het is dus belangrijk om goed na te denken over meerdere layouts van je lokaal.

Met behulp van je digibordsoftware kun je een standaardlayout van je lokaal maken, die je desgewenst kunt aanpassen door objecten te slepen. Je kunt er ook voor kiezen om enkele layouts te maken en die te laten zien, zodat de leerlingen precies weten op welke plaats in het lokaal ze de volgende les moeten zitten. Hier een voorbeeld van hoe je een klassenplattegrond kunt maken met Excel.

Techniek 12 – The hook (De trekker)
Je kunt als leerkracht de aandacht van de leerlingen trekken door de les te beginnen met een aandachttrekker, zodat de leerlingen meteen betrokken zijn bij het onderwerp dat je wilt behandelen. Altijd geslaagde trekkers zijn: Een verhaal, een vergelijking, een demo, beeldmateriaal (een foto, video, animatie, strip, …),  iets groots, een uitdaging. Een goede trekker is kort, sluit aan bij het lesdoel, is energiek en positief.
Tenslotte: Je hoeft niet elke keer een nieuwe trekker te bedenken.

Er zijn heel veel manieren om met behulp van digitale toepassingen aandachtstrekkers te bedenken: ik noem er een paar: bij een les over biologie kan prima gebruik gemaakt worden van een Beeldbankfilmpje dat een groeiproces laat zien, bij een les over het Romeinse Rijk an gebruik gemaakt worden van de layer Ancient Rome in Google Earth, bij een les over planeten kan het prachtige filmpje getoond worden van de landing van het Marsvoertuig Curiosity, bij een natuurkundeles kan een animatie getoond worden van magnetisme, je kunt bij een leesles een digitaal verhaal vertellen.

Techniek 13 – Name the steps (Verdeel in stapjes)Het is belangrijk de verschillende stappen waaruit een vaardigheid bestaat, te benoemen. Als de leerlingen de stappen beheersen, laten ze deze achter zich en kunnen ze zich richten op complexere onderwerpen. De leraar onderscheidt en benoemt de afzonderlijke stappen en zoekt naar manieren om deze stappen onvergetelijk te maken. Hij maakt ze ook betekenisvol. De eenvoudigste vorm van werken in stappen is het gebruik van ezelsbruggetjes: TVTAS, Meneer van Dalen…, ’t kofschip (en toen ik voor de klas stond: ’t fokschaap).

Een mooi voorbeeld van deze werkwijze is het begrip Flipping the classroom, waarbij met behulp van concrete oefeningen die worden ondersteund door instructie via videolessen, vaardigheden worden aangeboden. De leerlingen kunnen deze vaardigheden oefenen zodat directe hulp van de leerkracht, zodat tijdens contactmomenten en samenwerkend vanuit de vaardigheden die ze geleerd hebben, complexere problemen kunnen worden onderzocht. De website www.khanacademy.org is hiervan een sprekend voorbeeld.


Techniek 14 – Board is paper (bord is papier)
 Leerlingen moeten leren notities en samenvattingen te maken van aangereikte leerstof. Ze kunnen letterlijke aantekeningen maken, maar dat ook op een vrijere manier doen. Dat is meestal een geleidelijke ontwikkeling, waarbij ze nieuwe lesstof kunnen koppelen aan wat al beheerst wordt.

Mindmaps zijn uitstekende manieren om samenvattingen te maken. Hierbij is het van belang dat hen geleerd is hoe ze dat moeten doen, hoe ze tekst, kleuren en afbeeldingen moeten combineren om de samenvatting niet alleen te maken maar ook om de lesstof te onthouden.

Techniek 15 – Circulate (rondlopen)
De leerkracht moet het hele klaslokaal gebruiken als zijn werkterrein. De schrijver gebruikt hiervoor onder andere de term Break the plane. Een denkbeeldige lijn tussen het bord en de voorste rij die je moet doorbreken om contact te maken met de leerlingen. Een vorm van Managing by walking around, zou je kunnen zeggen. De leerlingen weten dat het hele lokaal tot je werkterrein hoort, dat je overal contact met hun kunt maken. En om er nog maar een Engelse term tegenaan te gooien:  Er is geen no-fly-zone. Geen deel van het lokaal waar de leerlingen de baas zijn. We hebben het hier dus over een pedagogisch element, dat je niet negatief maar positief moet gebruiken, vanuit de relatie tussen leraar en leerlingen.

Als je het bovenstaande gelezen hebt, zul je niet verbaasd zijn dat ik hierbij geen ict-component hebt bedacht, of het zouden surveillance-camera’s moeten zijn :-).


n.b. Er is ook een Nederlandse vertaling van Teach like a Champion, hierbij hoort een DVD met voorbeelden van de technieken. Meer informatie vindt u op: www.cedgroep.nl.

3 opmerkingen:

  1. Bij techniek 15 zou je ook gebruik kunnen maken van een draadloos toetsenbord en muis, dan kun je overal in de klas je touchscreen of digibord bedienen en kun je ook leerlingen eens een antwoord laten intypen. Overal werken :)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Op Twitter vroeg Anthony om het boek als cocreatie hier aan te bieden. Op zich vond ik het een geweldig idee, maar na het lezen van de samenvatting kwamen bij mij alleen maar vragen naar boven die te maken hadden met het maken van "mooi" onderwijs. Krijg je wel "mooi" onderwijs als je 50 tips concreet maakt? Een leerling (jaja, in de vakantie!) vertelde me dat het misschien wel zinvol is voor een beginnende leerkracht. Een andere leerkracht zei tegen mij dat het is voor mensen die nog vast zitten in traditionele denkkaders. Wat ik er mee moet weet ik nog steeds niet. Dat het hier gebundeld wordt vind ik enerzijds geweldig. Het is een vorm van delen waar ik me helemaal in kan vinden. Anderzijds vind ik het niks, want ik geloof in de relatie tussen leerkracht en leerling(en). Als ik een leerkracht hoor zeggen dat een leerling verschrikkelijk gedrag laat zien dan twijfel ik altijd aan die leerkracht... De relatie is een voorwaarde. Dar zou energie ingestoken moeten worden en als die goed is kan je "samen op reis" gaan.
    Omdat ik het idee geweldig vind wil ik toch een bijdrage leveren, maar dan wel vanuit mijn visie over "mooi" onderwijs.

    11. "Soms is het het beste als de tafels in groepjes van twee naar het bord gericht zijn,..."
    Misschien is het zinvol om eens na te denken wat je bereikt met de opstelling. Kan het anders? Zouden leerlingen zelf keuzes kunnen (en mogen) maken?
    En wat te denken van http://www.scribblar.com/ Als je 1 keer een tekening maakt kan je alles verschuiven. Of zouden leerlingen dit zelf... Ik durf het niet te vragen!

    12. Waarom niet het doel aanbieden en leerlingen een opening laten bedenken? Misschien is het doel dan al bereikt...
    En met een klein beetje creatieve inspanningen kan je net zo goed een gesprekje (lees: dialoog met jezelf) met http://www.educreations.com maken.

    14. Leren leren... Hoe doe je dat? Volgens mij kan je dat pas als je weet wat je kan/mag en waar je het meeste leerplezier (populair gezegd: rendement). Hoe je dat kan doen? Op verschillende manier! Laat kinderen een filmpje maken over een "manier" of "instrument": http://player.vimeo.com/video/36498227
    Of doe het spelende wijs! Zie: Kennis maken met Excel in de vorm van een spel: http://www.youtube.com/watch?v=-uOylDh7XRs En vergeet vooral niet dat kinderen soms de ruimte nodig hebben om dit te proberen/oefenen. Zie: http://www.youtube.com/watch?v=iFtOdUMvbko Of laat kinderen eens tekenen i.p.v. schrijven of een mindmap maken... En misschien heeft de leerling wel specifieke kwaliteiten om het op een andere manier te doen...
    15. Zet dat bureau maar ergens in een hok of in een lokaal dat leeg staat! Het idee dat een leerkracht/docent een domein heeft is een hindernis voor transparant onderwijs waar leerlingen ook een drempel toegewezen krijgen. Doceri http://doceri.com/ is een heel mooi instrument om vanaf afstand een computer en vervolgenshet digitaal schoolbord (lees: beamer) te bedienen. En dat kan ook met Reflection. Zo kan je eigenlijk gewoon van je iPhone iets op het bord (lees wederom: beamer) kunnen tonen.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Dag Erwin,

    Bedankt voor je inhoudelijke reactie en aanvullingen. Samen wordt het iets heel moois!

    BeantwoordenVerwijderen