Innovatie begint bij het management!

Het onderwerp gisteren op #netwijs Discussie Dinsdag was “Innovatie begint bij het management!”.  In dit artikel een uitgewerkte samenvatting.

Innovatie, een woord waar je haast niet omheen kunt tegenwoordig. Of het nu gaat om dé uitweg uit de eurocrisis, het klimaatprobleem of om grondstoffenschaarste. Wil je je als bedrijf op de kaart zetten en overleven, dan moet je inzetten op innovatie! Ook het onderwijs ontkomt er niet aan. Het onderwijs kan niet stil blijven staan, maar heeft telkens weer een frisse wind, nieuwe inspiratie en nieuwe ideeën nodig. Aansluiten bij de mogelijkheden van nu, of beter nog bij die van morgen, is het devies!

Als we het hebben over innovatie, dan denken sommigen al snel aan ICT. ‘Allemaal aan de tablet’ bijvoorbeeld. Innovatie is echter veel breder dan ICT alleen. Zeker, het is een steeds belangrijker wordend middel, dat je kan helpen om je doelen te bereiken. Maar het begint toch eerst met het hebben van een duidelijke visie, met ideeën hoe je dingen doelmatiger of efficiënter aan kunt pakken, met ambities en het beste uit je leerlingen willen halen.

Hebben we het over visie, dan denken we al snel aan het management. De directeur wordt immers vaak gezien als de onderwijskundig leider van de school? Als er iemand weet welke kant de school op moet, dan is het toch de directeur? De man of vrouw met een missie, de koersbepaler.  Ook degene die over de financiën gaat. Welke ruimte hebben we financieel als school en hoe gaan we dat besteden? Bij uitstek dus degene die nieuwe ontwikkelingen in gang kan zetten!

Welnee, zeggen de deelnemers aan de discussie: Innovatie vindt haar oorsprong op de werkvloer, oftwel: in het klaslokaal. Je wilt als leerkracht het beste uit je leerlingen halen, ze stimuleren om net even wat verder te komen dan ze zelf voor mogelijk houden. Je wilt dat iedereen mee kan doen en daarom obstakels uit de weg ruimen. Je ziet nieuwe mogelijkheden en kansen om bepaalde processen beter te laten verlopen. Vanuit die gedrevenheid of passie en de ervaringen van elke dag ontstaan de ideeën hoe dingen anders aangepakt zouden kunnen worden. Zet deze leerkrachten vervolgens bij elkaar, voedt ze, faciliteer ze, denk niet in beperkingen maar in mogelijkheden en er gebeuren prachtige dingen. Een professionele leergemeenschap.

In de praktijk blijkt het iets genuanceerder. Dat de echte veranderingen van onderaf komen, van de werkvloer dus, daarover zijn we het wel eens. Dat het niet werkt wanneer een directeur zelf met de ene na de andere vernieuwing komt , staat ook niet ter discussie. Ze zullen het echt samen moeten doen.  Samen initiatieven nemen, samen experimenteren. Ieder vanuit een eigen verantwoordelijkheid. Schep vanuit het management ruimte om met ideeën te komen, neem die serieus, faciliteer om zaken te onderzoeken en uit te proberen.

Te vaak worden nieuwe ideeën en inspirerende plannen naar de prullenbak verwezen omdat er geen budget voor is. “Het staat niet op de begroting!” Of de plannen worden aangehouden, met de opmerking, dat het wellicht volgend jaar op de begroting kan of in de meerjarenbegroting!  Tegen de tijd dat het budget er is, zijn de ideeën al weer achterhaald door de ontwikkelingen.

Eigenlijk zou elke school vast een bepaald bedrag moeten reserveren voor innovatie. En misschien ook tijd moeten reserveren. Als voorbeeld werd Google genoemd, waar medewerkers 20% van hun tijd moeten besteden aan nieuwe frisse ideeën; liefst out of the box!

Zo bezien lijkt innovatie toch te beginnen bij het management: een goed klimaat scheppen ((transparantie, vertrouwen, openheid, stimuleren, investeren), flexibiliteit inbouwen in de organisatie, maar ook in de begroting en de jaarroosters. Ruimte laten voor spontane ideeën, voor andere wegen dan de gebruikelijke. “Een beleidsplan moet per definitie dynamisch zijn om te kunnen innoveren!” zo merkte een van de deelnemers op.
Tegelijk moet het management ook voor waken voor een teveel aan eendagsvliegen, het met alle winden meewaaien, voor het uit het oog verliezen van samenhang en de gestelde doelen.

Overigens: innoveren betekent niet altijd dat er tijd en geld op tafel moet komen. Het is ook een bepaalde mindset: anders gaan kijken naar leerlingen, naar situaties, naar omstandigheden, naar beschikbare materialen. Open staan voor ideeën en inzichten van collega’s, van ouders, maar zeker ook van leerlingen. En vooral ook: keuzes durven maken en nieuwe wegen durven bewandelen, uitdagingen zien als kansen!

Een mooi voorbeeld in dat kader: De Heijnenoordschool in Arnhem had een lokaal ‘over’ en deze wordt nu ingezet als ruimte met flexibele werkplekken voor ouders. Voor een beperkt bedrag kunnen ze gebruik maken van de faciliteiten. Een bijverdienste voor de school, maar tegelijkertijd ook een middel om ouderbetrokkenheid te stimuleren. De ouders kunnen immers hun werk en het helpen op school prima combineren zo! Een win-win-situatie dus!

Een creatieve oplossing voor de uitdagingen van nu! En dat is precies waar het bij innovatie om gaat!

Tot zover de discussie. Was je niet in de gelegenheid om mee te doen met de discussie, maar wil je wel je mening delen? Reageer dan op dit blog, via de LinkedIn-groep De toekomst voor onderwijs en ICT of via Facebook.

Heb je zelf een suggestie voor een interessant discussie-onderwerp? Geef het door via discussiedinsdag.yurls.net. Daar vind je ook alle tijdens de discussie genoemde linkjes en ook het archief van alle voorgaande discussies.

Aan deze discussie deden de volgende Tweeps mee:
@rinusd, @Netwijs , @GuusBouwhuis71 , @pietvsz , @michelboer , @janwn , @pwrooij , @Sjaboepaan , @saskiadellevoet , @Marathonkeje , @ngoudmedia , @HenkTerHaar

Volgende week weer een nieuwe discussie over een nieuw onderwerp!
#netwijs Discussie Dinsdag: elke dinsdag tussen 12.30 uur en 13.30 uur op Twitter. Discussieer mee over Onderwijs en ICT via de hashtag #netwijs. Ook de rest van de week interessant om te volgen!