Onlangs schreef Wilfred Rubens op zijn blog over de potentie van tablets voor gepersonaliseerd leren, als reactie op een artikel overSnappet. In mijn reactie op dit blog schreef ik: “De summiere feedback is zeker een aandachtspunt. Uit onderzoek (mijn
afstudeerthesis (OWK UU) over Snappet, maar ook door Anjewierden, Kamp en de
Jong (onderzoek over Ziggy) blijkt o.a. dat de continue aanwezigheid van directe
feedback leerlingen laks kunnen maken. Er lijkt geen bewijs te zijn voor
positieve effecten van het type feedback dat Snappet gebruikt. Er zijn diverse
andere typen feedback bekend in computergestuurd onderwijs waarvan bewezen is
dat ze wel een positief effect kunnen hebben.” In dit blog geef ik
wat achtergrondinformatie over feedback in computergestuurd onderwijs en licht ik de andere vormen van feedback die wel werken toe.
Feedback
Feedback is een ruim begrip en kan alle informatie die door
een persoon of een object aan een ander persoon wordt gegeven, omvatten. De
informatie die wordt gegeven gaat over bepaalde delen van een prestatie.
Timing van feedback
Bij feedback in computerondersteund onderwijs kan onderscheid
gemaakt worden tussen de timing van feedback en het type feedback. Wat betreft
timing van feedback is dit directe en indirecte feedback. Directe feedback
wordt gegeven direct nadat de opdracht is gemaakt. Indirecte feedback is alle
feedback die niet direct wordt gegeven.
Type feedback
Er worden drie typen feedback onderscheiden. Knowledge of
Results (KR), deze feedback geeft aan of een door de leerling gegeven antwoord,
juist of onjuist is waarbij uiteindelijk het juiste antwoord niet gegeven
wordt. Knowledge of Correct response (KCR), deze feedback geeft het juiste
antwoord. KR en KCR zijn beide korte en bondige feedback. Tenslotte is er
Elaborated Feedback (EF), uitgebreidere feedback waarbij meerdere varianten
mogelijk zijn, bijvoorbeeld een verwijzing naar een hulptekst, een
oplossingsmethode of een voorbeeld.
Feedback op
verschillende niveaus
Feedback kan zich op verschillende niveaus richten;
zelfniveau, taakniveau en procesniveau. Bij zelfniveau gaat het om feedback die
zich richt op kenmerken van leerlingen zelf, bijvoorbeeld een compliment aan
een leerling omdat deze ijverig is. Bij taakniveau gaat het om het corrigeren
van het gemaakte werk, bijvoorbeeld door aan te geven dat een bepaalde opdracht
fout is. Feedback op het procesniveau gaat over het proces dat doorlopen moet
worden om een bepaalde opdracht te maken. Er wordt dan bijvoorbeeld verwezen
naar een te gebruiken strategie. Bij feedback op regulatieniveau gaat het om
psychologische processen. Bijvoorbeeld een leerling laten reflecteren op het
eigen handelen om het zelfvertrouwen te verhogen. Hieronder staan de verschillende
soorten feedback in computerondersteund onderwijs weergegeven.
Effectiviteit van
feedback
Om de effectiviteit van feedback te beschrijven wordt onderscheid
gemaakt in de typen leeropbrengst volgens de taxonomie van Bloom. De taxonomie
van Bloom is een veel gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te
delen. Er zijn zogenaamde lager niveau leeropbrengsten: onthouden, begrijpen en
toepassen en hogere niveau leeropbrengsten: analyseren, evalueren en creëren.
Van Der Kleij en collega’s stellen dat voor een lager niveau van
leeropbrengsten KR niet effectief blijkt, ook niet wanneer er een mogelijkheid
is om een fout gegeven antwoord te verbeteren. Dit wordt door meerdere onderzoeken
ondersteund. Deci, Koestner en Ryan (1999) stellen in hun meta-analyse naar de
effecten van feedback op motivatie vast, dat er een negatieve correlatie
bestaat tussen extrinsieke beloningen en leerprestaties. Wanneer sprake is van
controlerende feedback, bijvoorbeeld het vertellen dat leerlingen de taak
gemaakt hebben zoals dat van hen werd verwacht, was deze negatieve correlatie
nog sterker. Daarnaast geven diverse onderzoeken aan dat de continue
aanwezigheid van directe feedback leerlingen gemakzuchtig kunnen maken, omdat
leerlingen een tweede kans krijgen om een oefening goed te maken.
Conclusie
KCR en EF kunnen effectief zijn. KCR vooral als het
indirect, na afloop van een hele toets, wordt gegeven. EF kan zowel direct als
indirect effectief zijn. Voor de hogere niveau leeropbrengsten zijn KR en KCR
niet effectief, alleen EF kan effectief zijn, eventueel gecombineerd met KR en
KCR. EF stuurt op dit niveau aan op bijvoorbeeld het verbeteren van fouten en
het aanleren van een bepaalde strategie. Tenslotte, continue aanwezigheid van
directe feedback kan leerlingen gemakzuchtig maken.
Bronnen:
Anjewierden,
A., Kamp,
E. T., & de Jong, T. (2013). Ziggy: Zeer Interactieve
Goniometrie. Gevonden op14 juli 2013 op http://www.kennisnet.nl/fileadmin/contentelementen/kennisnet/Dossier_Laptops/ziggy-zeer-interactieve-goniometrie.pdf
Bangert-Drowns, R. L., Kulik, C. C.,
Kulik, J. A., & Morgan, M. T. (1991). The instructional Effect of Feedback in Test-like Events. Review
of Educational Research, 61(2), 213-238.
Clariana, R.
B., & Lee, D. (2001). The Effects of Recognition and Recall Study Tasks
with Feedback in a Computer-based
Vocabulary Lesson. Educational Technology Research and Development, 49(3),
23-36.
Deci, E. L., Koestner, R., & Ryan, R. M. (1999). A meta-analytic
review of experiments examining the effects of extrinsic rewards on intrinsic motivation. Psychological
bulletin, 125(6), 627-668.
Hattie, J., & Timperley (2007). The power of feedback. Review of
educational research, 77(1), 81-112.
Shute, V. J. (2008). Focus
on formative feedback. Review of Educational Research, 78, 153-189.
Van der Kleij, F. M., Timmers,
C. F., & Eggen, T. J. H. M. (2011). The effectiveness of methods for providing written feedback through a
computer-based assessment for learning: A systematic review. CADMO, 1, 21-39.
